Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Czy program „Rodzina 500+” może zostać zawieszony lub zlikwidowany w związku z koronawirusem? Kiedy może to nastąpić? Ekspert wyjaśnia

Tomasz Dereszyński
Tomasz Dereszyński
Czy program „Rodzina 500+” może zostać zawieszony lub zlikwidowany w związku z koronawirusem? Kiedy może to nastąpić? Ekspert wyjaśnia
Czy program „Rodzina 500+” może zostać zawieszony lub zlikwidowany w związku z koronawirusem? Kiedy może to nastąpić? Ekspert wyjaśnia Grzegorz Olkowski / Polska Press
Budżet państwa wydaje na program „Rodzina 500+” kilkadziesiąt miliardów złotych rocznie. To duża pomoc dla rodzin. Czy w obecnej sytuacji szalejącego koronawirusa jest prawnie możliwe zawieszenie lub ograniczenie wypłat pieniędzy dla ponad 6,5 miliona polskich dzieci?

Epidemia wirusa SARS-CoV-2 to wyzwanie nie tylko dla służb medycznych. Restrykcje, jakie zostały wprowadzone w Polsce, doprowadziły do zawieszenia znacznej części życia gospodarczego. Zwiększy to bezrobocie oraz obniży wpływy z podatków. W wielu rodzinach może zrodzić się obawa o dalsze podtrzymywanie przez rząd programu „Rodzina 500+”.

Czy zawieszenie programu „Rodzina 500+” w dobie kryzysu gospodarczego byłoby prawnie dopuszczalne? – wyjaśnia dr Mateusz Radajewski, prawnik z Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu.

Prawa nabyte a Konstytucja RP

Co prawda o zasadzie ochrony praw nabytych nie ma mowy wprost w Konstytucji, niemniej Trybunał Konstytucyjny wywiódł ją z treści jej art. 2, który stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Trybunał uznał, że państwo prawne nie może dowolnie pozbawiać swoich obywateli uprawnień, które im wcześniej przyznało. Podobnej ochronie podlegają też tzw. ekspektatywy maksymalnie ukształtowane, to znaczy sytuacje, w których dana osoba spełnia już wszystkie wymagania dla uzyskania danego prawa, ale nie została jeszcze w tej sprawie wydana oficjalna decyzja. Podobnie w państwie prawnym niedopuszczalne jest, żeby w trakcie podejmowania określonych czasowych przedsięwzięć zmieniały się odnoszące się do nich regulacje (jest to tzw. ochrona interesów w toku).

Ustawowe uregulowanie wypłacania świadczeń w ramach programu „Rodzina 500+”

Kwestię wypłat świadczeń w ramach programu „Rodzina 500+” określa ustawa, która mówi o tym, że świadczenie takie przysługuje do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Nie oznacza to jednak, że państwo gwarantuje prawo do otrzymywania wypłat przez cały ten okres. W ustawie jest wyraźnie wskazane, że prawo do otrzymywania świadczenia przyznawane jest na co najwyżej rok (do 31 maja każdego roku). Tym samym tylko na ten okres państwo przyznaje oficjalnie prawo, które jako prawo nabyte podlega konstytucyjnej ochronie. Ustawa nie przyznaje natomiast żadnych gwarancji uzyskiwania tego świadczenia aż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Czy to jednak oznacza, że państwo nie może w żadnym wypadku zawiesić wypłat w ramach programu „Rodzina 500+” nawet w trakcie rocznego okresu, na który są wydawane decyzje?

To warto wiedzieć:

Codziennie docierają do nas informacje o kolejnych zarażeniach koronawirusem w naszym kraju. Województwo mazowieckie jak na razie ma najwięcej potwierdzonych przypadków. Na tę chwilę (stan na 4.04, godz. 15) na Mazowszu jest 808 osób z pozytywnym wynikiem (łącznie w Polsce 3503).

Koronawirus w Warszawie. Mapa zakażeń w stolicy i okolicach....

Ochrona praw nabytych a kryzys finansów publicznych

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zawsze wskazywano, że ochrona praw nabytych, ekspektatyw oraz interesów w toku nie jest absolutna. Możliwe jest jej ograniczenie, gdy przemawiają za tym ważniejsze wartości konstytucyjne, takie jak np. konieczność ochrony finansów publicznych. Jeśliby się okazało, że ochrona praw przyznanych obywatelom skutkować będzie zapaścią budżetu, dopuszczalne jest ich ograniczenie, a nawet odebranie. Analogicznie, gdy jest to konieczne, możliwe jest modyfikowanie reguł odnoszących się do interesów w toku.

Nie ma konstytucyjnych gwarancji, że program „Rodzina 500+” będzie w najbliższej przyszłości kontynuowany bez zakłóceń. Gdyby konieczne okazało się jego zawieszenie, można sobie wyobrazić co najmniej trzy scenariusze działania rządu. Według pierwszego program „Rodzina 500+” będzie realizowany tylko do 31 maja bieżącego roku, co pozwoliłoby uniknąć poważnych komplikacji prawnych. W myśl drugiego do zawieszenia wypłat doszłoby już wcześniej. Wówczas jednak rząd naraziłby się na zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych. By go odeprzeć, musiałby dokładnie wykazać, że było to niezbędne dla ratowania finansów publicznych. Możliwe jest też, że rząd nie wstrzyma programu przed końcem maja bieżącego roku, a decyzję o zawieszeniu wypłat podejmie później, reagując na pogarszający się stan budżetu w kolejnych miesiącach. Wówczas również doszłoby do ingerencji w zasadę ochrony praw nabytych (przyznanych na kolejny rok), która dla swej legalności wymagałaby rzetelnego uzasadnienia. Obecnie trudno jest jednak spekulować, czy realizacja któregoś z tych scenariuszy okaże się konieczna.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Czy program „Rodzina 500+” może zostać zawieszony lub zlikwidowany w związku z koronawirusem? Kiedy może to nastąpić? Ekspert wyjaśnia - Portal i.pl

Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto